De Purmerlandroute: Van veen en vergezichten

Koekeloerende schaapjes en nieuwsgierige koeien: je komt ze regelmatig tegen tijdens de wandeling door het veenweidelandschap rondom het dorp Purmerland. De dertien kilometer lange Purmerlandroute is een echte rechttoe rechtaan wandeling. Kaarsrechte paden en weidse vergezichten voeren er de boventoon. Hollands glorie op z’n best.

Tekst & foto’s Monique van Gaal

Wij beginnen de wandeling bij startpunt 15 (Twiske Speelsloot) in het populaire recreatiegebied Het Twiske. De groene pijltjes volgend laten we de aldaar opgerichte speeltuin vlug achter ons en verlaten het gebied noordwaarts. Rietmoeras wordt vervangen door uitgestrekte weilanden en graslanden. Aan de overkant van de sloot heffen koeien hun kop: wie komt daar zomaar hun rustige zondagmiddag verstoren? Even verderop zijn het de schapen die een voor een opstaan, hun vragende ogen op ons gericht. Het biedt een komische aanblik, al die starende beesten. Door het boerenlandschap lopen we verder, richting de spoorlijn tussen Hoorn en Zaanstad. Kaarsrecht is het verharde pad langs het spoor. Nu en dan dendert er een trein voorbij. Soms een sprinter, dan weer een sneltrein. Fietsers passeren ons met de regelmaat van de klok. Rechts een schier oneindig uitzicht op de polders, met heel in de verte de kerktoren van het dorp Purmerland. Voordat wij het dorp bereiken, is daar eerst een boerenlandpad te bedwingen. Een welkome afwisseling na de rechte, geasfalteerde paden. Ditmaal is het stappen in de koeienpoep geblazen, wegglijden in de modder, klimmen over hekjes met trappetjes, koekeloerende koeien passeren, schapen rap weg zien rennen – ondanks onze pogingen om hun territorium zo discreet mogelijk te betreden. Lang mag dit mooie avontuur echter niet duren. Een aantal hekjes en slootjes verder, en we lopen zo Purmerland in.

Beroemde kapitein

Purmerland is een typisch lintdorp, zoals je die vaak in veengebieden ziet. Langgerekt langs een rechte weg, met in het noorden een bescheiden cumulatie van huizen rondom de kerk. Vandaag de dag wonen hier nog maar een paar honderd mensen, maar ooit was Purmerland van grote economische betekenis. De man die zo prominent links vooraan op de Nachtwacht van Rembrandt staat is niemand minder dan kapitein Frans Banning Cocq, toenmalig burgemeester van Amsterdam én Heer van Purmerland en Ilpendam. In de Gouden Eeuw stond dit gebied bekend als de graanschuur van Amsterdam: de grond was door het ontwateren van het veen buitengewoon vruchtbaar geworden. Nadeel was dat door dit ontwateren het veen in de loop van de tijd zo sterk inklonk, dat het land op het laagwaterniveau van de Zuiderzee kwam te liggen en dus onbruikbaar werd. Overstromingen waren het gevolg, waarna de mensen noordwaarts trokken naar hoger gelegen gebieden. Dat was het begin van de ontwikkeling van de stad Purmerend. Tegenwoordig is het Purmerland wederom in trek bij stedelingen. Fortuinlijke Amsterdammers hebben wel wat over voor een van die prachtige landelijke huizen, die in de plaats van de vroegere kleine huisjes zijn gekomen.

Baantje zwemmen

Langs de sportvelden en over de rustige weg lopen we recht op het Noordhollands Kanaal af. Dan volgt andermaal een lange, kaarsrechte autoluwe weg aan de westzijde ervan. Rechts van ons riante boerderijen en een weids uitzicht op weilanden vol koeien en schapen. “Niets zonder Gods zegen” valt er op de gevel van een antieke boerderij te lezen: een herinnering aan vroeger of zijn de dorpsbewoners ook nu nog zo godvruchtig? Links het kanaal, met nu en dan een voorbijvarend bootje. In warmere maanden nodigt een onverwacht zwemtrappetje de fervente zwemmer uit voor een baantje in het minder uitnodigende kanaalwater. We naderen de puntige kerktoren van Ilpendam, het dorpje aan de overzijde van het kanaal. De kabelpont staat op het punt te vertrekken, een gebeuren dat garant staat voor een minuutje kijkplezier. Dan keren we westwaarts, het veenweidelandschap weer in, over het dwarspad van Ilpendam naar Den Ilp. Het is aangenaam lopen over dit bochtige, verharde pad in het waterrijke gebied. Bruggetjes hier en daar bieden weer een ander perspectief, maar het weidse karakter continueert. Een waar eldorado voor watervogels. Ook de fietser heeft hier zijn heil gevonden, maar wandelaars kom ik nog nauwelijks tegen. Weldra steken we de weg tussen Den Ilp en Purmerland over en lopen zo Het Twiske in. Het is deze weg die wij nu per auto (tja, een wandelaar mag zo nu en dan ook eens smokkelen) afleggen richting Purmerland, om in het pal in het Groengebied Purmerland gelegen restaurant De Boffert lekker te genieten van die welverdiende pannenkoek!

Praktische informatie

De groene Purmerlandroute (13 km) verkent het open Purmerland van de noordkant van Het Twiske tot in Groengebied Purmerland ten zuiden van de wijk Purmerend Weidevenne. Geschikt startpunt is keuzepunt 15 bij Twiske Speelsloot; hier is volop parkeergelegenheid (€ 3,50 voor de eerste 3 uren, € 6 langer dan 3 uur). Ook kan men bij keuzepunt 18 in het dorp Purmerland beginnen met wandelen. Behalve de Purmerlandroute starten hier nog twee wandelroutes: de rode Weidevenneroute (5,5 km) en de blauwe Wijde Wormerroute (13 km). Ook in het centrum van Ilpendam bevindt zich een startpunt (keuzepunt 10).