Herfstwandelen in Duitsland
De heide is nog niet uitgebloeid, maar de herfstkleuren komen er alweer aan. Een mooi moment om eens een wandelweek in ons buurland Duitsland te plannen. Ook als je het land nog niet zo goed kent, kom je met een beetje research al een heel eind. Met de schilderachtige landschappen en kwalitatief goede wandelpaden, kan je zo heerlijk herfstwandelen in Duitsland.
Tekst en foto’s: Bert Vonk
In Duitsland is het voor wandelaars in de herfstmaanden goed toeven. De middelgebergtes zijn er namelijk vaak begroeid met beukenbossen en andere loofbomen, die in de herfst prachtig verkleuren. De uitgestrekte dennenwouden die de hogere delen bedekken vormen daarmee een aangenaam contrast. In de wijngebieden streelt het okergeel van de wijngaarden het oog van de wandelaar. Sommige mooie wandelgebieden liggen hoogstens een paar uur rijden over de grens en op veel wandelingen passeer je kastelen, middeleeuwse stadjes met prachtige vakwerkhuizen, en mooie kunst en cultuur. Over de culinaire geneugten hoef ik niet lang uit te wijden. Meestal eenvoudige keuken, maar meer dan voldoende om een hongerige wandelaarsmaag te vullen. Het Duitse bier is onovertroffen en de wijnen zijn wereldberoemd.
Waar ben je naar op zoek?
Als je Duitsland nog niet zo goed kent heb je echter één probleem: het is een groot land en het aantal wandelroutes is enorm. Er loopt maar liefst 300.000 km wandelpaden door het land, evenals vele tientallen langeafstandsroutes. Het aantal dagwandelingen is bijna onbegrensd. Als je gaat herfstwandelen in Duitsland, is het daarom goed om niet alleen maar een lijstje van mooiste wandelroutes te raadplegen, maar ook goed na te denken wat je nu precies wilt.
- Wil je eenzame natuur of ook vertier in toeristenplaatsjes en de mogelijkheid om een mooie stad te bezoeken?
- Wat voor type landschap zoek je? Mooie beboste middelgebergtes, de loop van een rivier volgen of toch wat meer in de bergen?
- Dichtbij of veraf? Rheine, de start van de mooie Hermannsweg door het Teutoburger Woud, ligt 180 km van Utrecht; de Maximiliansteig door de Beierse Alpen eindigt aan de Königssee bij Berchtesgaden, op 950 km van Utrecht.
- Dagwandelingen, een korte etappewandeling, of een Fernwanderweg van meerdere honderden kilometers?
- Veel stijgen en dalen, of toch liever glooiend/vlak terrein?
- Organiseer ik mijn tocht zelf of wil ik een verzorgde reis, al dan niet met bagagevervoer?
Langeafstandspaden
Lijstjes met de mooiste (langeafstands)routes kun je van het internet plukken. Hieronder een overzicht van langeafstandspaden die ik zelf geheel of gedeeltelijk bewandeld heb, en die zich bijzonder goed lenen voor een herfstwandeling.
1: Malerweg
Rondwandeling van 112 km, 8 etappes, 5.000 meter stijgen. Afstand Utrecht – Pirna 740 km. Het romantische landschap in het Elbsandsteingebergte staat al eeuwen bekend om zijn bizarre rotstorens en soms fraaie uitzichten over de Elbe. Tijdens de 19e eeuw trokken er dan ook talloze schilders hiernaartoe om inspiratie op te doen, vandaar de naam Malerweg. Je moet het gezien hebben. En je moet ook zeker een dag uittrekken voor een bezoek aan de prachtige stad cultuurstad Dresden op een steenworp afstand.
2: Schluchtensteig
119 km van Stühlingen naar Wehr, 6 etappes, 5.200 m stijgen. Afstand Utrecht – Stühlingen: 720 km. Zeer afwisselende tocht door het Zwarte Woud, met als hoofdattracties de romantische Wutach- en Wehraschluchten. Daarnaast passeer je de mooie Schluchsee en kun je op de hoogten rond het meer op heldere dagen genieten van het uitzicht op de Alpen. De monumentale dom van Sankt Blasien (eindpunt etappe 4) met zijn enorme koepel is een bezoek meer dan waard.
3: Ortenauer Weinpfad
101 km van Gernsbach naar Diersburg, 7 etappes, 2.400 m stijgen. Afstand Utrecht – Baden-Baden: 550 km. Prachtige tocht door de foothills van het Zwarte Woud ter hoogte van Baden-Baden en Offenburg. Met zijn vele wijngaarden en -dorpen, is dit misschien wel het liefelijkste stukje Duitsland. In de herfst, als de wijngaarden okergeel en donkerrood kleuren is deze streek een droom voor fotografen.
4: Maximiliansweg
368 km van Lindau naar Berchtesgaden. 22 etappes, 12.750 m stijgen. Afstand Utrecht – Lindau 780 km. Deze schitterende bergwandeltocht door de Beierse Vooralpen bevat enkele lastige stukjes, die wat bergwandel-ervaring vragen. Dit traject komt nergens boven de 2.000 meter, dus met wat weergeluk prima te doen tot eind oktober/begin november. Veel afwisseling met prachtige uitzichten op de noordelijke kalkalpen, langs mooie meren en de beroemde kastelen van Lodewijk II van Beieren. Overnachting deels in dorpen, deels in hutten. Vergeet vooraf niet te informeren naar de openingstijden, anders kom je wellicht voor een dichte deur te staan.
5: Rheinsteig
320 km van Bonn naar Wiesbaden, 23 etappes, bijna 10.000 m stijgen. Afstand Utrecht – Bonn 260 km. De Rheinsteig ligt voor de meeste Nederlanders lekker dicht bij huis. Schilderachtige tocht langs wijngaarden (herfstkleuren!), door bossen, langs trotse kastelen en met veel fraaie uitzichten op de Rijn. De tocht loopt door een druk gebied met alle voor-en nadelen van dien. Je overnacht vaak in gezellige dorpjes aan de oever van de Rijn. Op de hogere gedeelten heb je geen of nauwelijks last van de verkeersgeluiden in het dal.
6: Schwarzwald Westweg (westroute)
90 km van Titisee naar Bazel, 5 etappes, 2.200 m stijgen. Afstand Utrecht – Titisee 680 km. Deze cultwandeltocht voert je over de hoogste en meest uitzichtsrijke toppen van het Zwarte Woud: Feldberg (1.493 m), Belchen (1.414 m) en Blauen (1.165 m). Bij helder herfstweer reikt het uitzicht van de Gross Glockner tot de Mont Blanc. Mooie smalle paden aan de noordkant van de Feldberg en rond de Belchen en Blauen. De route blijft interessant tot Bazel.
7: Rennsteig
168 km van Hörschel naar Blankenstein. 8 etappes, 3500 m stijgen. Afstand Utrecht – Hörschel 450 km. De Rennsteig door het Thüringer Waldis de oudste en meest beroemde etappewandeling van Duitsland. In 1330 voor werd hij namelijk al voor het eerst genoemd als Rynnestieg en in 1896 werd hij toeristisch ontsloten. Natuurlijk volgden we het aloude ritueel: bij de start pakten we een steentje uit de bedding van de Werra en gooiden dat aan het eindpunt in de Saale. Vlakbij Hörschel ligt Eisenach, geboorteplaats van Johann Sebastian Bach en toevluchtsoord van Maarten Luther. In de nabijgelegen Wartburg vertaalde hij de bijbel.
Dagwandelingen
Het aantal dagwandelingen is zoals hierboven al gezegd bijna onbegrensd. Bij sommige langeafstandspaden zijn op een groot aantal punten rondwandelingen (de zogenaamde “Traumschleifen”) gemarkeerd. In aparte – bij lokale VVV’s verkrijgbare – brochures kan je hier beschrijvingen van vinden.
Drie voorbeelden van uitzonderlijk fraaie dagwandelingen:
1: Premiumwanderweg Durbacher Weinpanorama.
Rondwandeling van 15 km (4 uur) vanuit Durbach in Ortenau (zie ook Ortenauer Weinpfad hierboven). Deze schitterende tocht loopt door de wijngaarden van het wijndorp Durbach. In het eeuwenoude Schloss Staufenberg halverwege kun je van een heerlijk glas lokale wijn genieten.
2/3: Nagelfluhkette bij Oberstaufen in westelijk Allgäu.
Dit is een veeltoppige, circa 15 kilometer lange bergkam, die opgetrokken is uit een bijzonder conglomeraatgesteente (Nagelfluh). Hoogste top is de Hochgrat (1.834 m). Vanaf kabelbaanstation Hochgrat (1.700 m) kun je zowel in oostelijke als in westelijke richting een prachtige hoogtewandeling maken.
- In westelijke richting: naar Hochhädrich (1.565 m) en afdaling naar Hörmoosalpe (bus). 5 uur. Moeilijkheid T3 (hier en daar kabeltje).
- In oostelijke richting: de Hochgrat en diverse volgende toppen traverseren tot de Steineberg. Vandaar afdaling naar Gunzesried. Deze wandeling is etappe 4 en tevens mooiste etappe van de Maximiliansweg. 8 uur; T3/4. Wie in tijdnood komt kan de kam ook op diverse punten eerder (in zuidelijke richting) verlaten.
Tips:
- Als je je tocht zelf wilt organiseren raadpleeg dan de website Wanderbares Deutschland met een overzicht van alle wandelwegen en een uitgebreide verzameling hoteladressen.
- Er is een groot aantal aanbieders van al of niet individuele wandelarrangementen. Vaak kun je ook kiezen voor bagagevervoer.
- Als ik een meerdaagse tocht wil maken, maar moeite heb om op de juiste plekken onderdak te vinden boek ik soms 1 hotel voor meerdere dagen en loop van daaruit diverse etappes als dagtochten. Ik zet dan van tevoren een fiets aan het eindpunt van de wandeling en fiets na de wandeling terug naar het hotel of mijn geparkeerde auto. Soms kun je natuurlijk ook gebruikmaken van het OV.
Kaarten en gidsen, brochures.
Kaarten en gidsen van de beschreven wandelingen zijn o.a. verkrijgbaar bij Boekhandel “De Noorderzon” in Arnhem. Van veel wandelingen zijn uitgebreide brochures beschikbaar bij lokale VVV’s. Ook vaak opvraagbaar via internet.