Wandelen door Neutraal Moresnet (Limburg)
Ten zuiden van het drielandenpunt bij Vaals bevond zich tussen 1816 en 1918 een vierde land: Neutraal Moresnet. Tijdens deze wandeling door prachtig natuurgebied vang je een glimp van het verleden op. Tel de overgebleven grensstenen en loop op de plek waar vroeger de zinkmijn was. Trek laarzen of waterdichte wandelschoenen aan en ga wandelen door Neutraal Moresnet.
Tekst en foto’s: wandelingen.info
De wandelroute
Aan de overkant van de weg bij de parkeerplaats zie je, schuin achter de bewegwijzering ‘Gemmenich 3 km’, een stenen zuiltje met nisjes voor heiligenbeeldjes. Loop hierlangs het bos in en houd bij de splitsing links aan. Je loopt op een bospad dat kaarsrecht in zuidoostelijke richting voert, heuvel op en heuvel af. Dit is de oostelijke grens van Neutraal Moresnet. Langs het pad, al dan niet overwoekerd, tref je regelmatig grensstenen aan. Ze zijn in Romeinse cijfers genummerd, aan de achterkant van de palen. De nummers zijn niet altijd duidelijk leesbaar. Houd bij een Y-splitsing rechts aan en volg het nu dalende pad. Ga bij een kruising met houten wegwijzers rechtdoor richting Kelmis, een smal dalend pad. Sla bij de T-splitsing rechtsaf, een breed pad. Dit is de bidweg van Aken naar Moresnet, onder meer herkenbaar aan de markering van de Jacobs-pelgrimsroute op boomstammen: een rode schelp.
Het bosgebied links is rustgebied voor groot wild en mag niet betreden worden. Wel kun je grenssteen 44 vanaf het pad zien. Ga bij de kruising met het rode wegkruis en een houten wegwijzer linksaf, een wat dalend pad in met enkele bochten. Het komt uit op een 5-sprong met een schuilhut. Loop hier rechtdoor, over een breed pad dat uitmondt in een asfaltweg buiten het bos.
Je loopt de plaats Neu-Moresnet in. Houd bij huisnummer 64 (linkerkant) links aan en even verderop bij huisnummer 20 (rechterkant) nogmaals links. Je komt uit op de Steinkaulstrasse. Ga linksaf, steek de rotonde recht over en vervolg je wandeling over dezelfde weg, later Heygraben genoemd. Aan je rechterkant zie je een begraafplaats. De weg komt uit op de hoofdweg (Lüttigerstrasse). De wandelroute gaat hier rechtsaf, maar loop eerst even linksaf. Bij huisnummer 119 (overzijde) tref je de laatste grenssteen aan: nummer LX (60). Iets verderop zie je de grens met Duitsland. Keer op je schreden terug en volg de Lüttigerstrasse. Halverwege kom je langs de Maxstrasse, waar 50 meter verderop het Göhltalmuseum over Neutraal Moresnet is. Vervolg de hoofdweg en ga rechtsaf de Kirchstrasse in. Passeer de kerk en de Gemeindeverwaltung en sla aan het eind linksaf, Adelbertstrasse.
Ga na het Parkhotel rechtsaf het park in en klim omhoog langs de speeltuin. Op deze plek was vroeger de zinkmijn van Moresnet. Verlaat het park door de oude poort en sla rechtsaf. Ga op de kruising linksaf, Moresnetterstrasse. Volg deze een flink eind. Links vang je af en toe een glimp op van het Viaduct van Moresnet. Ga ter hoogte van huisnummer 111 rechtsaf de Boschhausenerstrasse in. Sla na huisnummer 33 rechtsaf een pad in dat naar het bos leidt. Je komt voorbij de brug over de oude spoorlijn (rails niet meer te zien) en slaat vlak voor een weiland rechtsaf, een smal pad in.
Ga bij een wegkruis op een 5-sprong linksaf en 50 meter verderop, vlak voor een weiland, rechtsaf. Je volgt nu een trimpad, te zien aan de blauwe bordjes met trimoefeningen langs de route. De route volgt nu de westelijke grens van Neutraal Moresnet, ter hoogte van het eind van het weiland te zien aan grenssteen nummer 15 in de wei aan de overkant. Kies tegenover trimbordje nummer 6 een smal en modderig bospad rechts. Het gaat omhoog en je passeert grenssteen nummer 17. (Dit pad kan overwoekerd zijn met brandnetels. Om dit te vermijden, kun je ook het trimpad volgen en bij de T-splitsing rechtsaf gaan. Houd dan in de gaten waar het smalle pad van de beschreven route op dit brede pad uitkomt en ga daar linksaf het bos in. Volgens de oorspronkelijke routebeschrijving – zie onder – steek je hier het brede bospad recht over.)
Het smalle pad komt uit op een breed bospad. Steek dit pad recht over en volg vanaf de overkant een opnieuw smal (en in het begin wat overwoekerd) bospad dat flink stijgt en daalt. Je passeert diverse grensstenen van Neutraal Moresnet. Steek een bospad met rechts een rustbank over en vervolg je route rechtdoor en omhoog. Boven bij de bosrand ga je rechtdoor over het slingerende pad en langs enkele poelen. Dit pad kan drassig zijn. Je komt uit op een brede wandelweg.
Sla linksaf richting Gemmenich en daal af door het bos. Je passeert grenssteen 22. Even verderop heb je links aan de rand van het bos een mooi uitzicht op Gemmenich, beneden in het dal. Vervolg het pad en loop het bos uit. Houd links aan en ga onder de spoorweg door. Sla op de T-splitsing bij een kapelletje rechtsaf een straat in met woonhuizen. Loop nogmaals onder het spoor door en vervolg de weg naar boven tot de parkeerplaats bij de Boudewijntoren. De weg slingert breed omhoog en is regelmatig in te korten door het bospad recht omhoog te nemen. Zo steek je enkele malen een paar honderd meter weg af.
Neutraal Moresnet
Tot bijna honderd jaar geleden bevond zich bij het Nederlandse Vaals geen drie- maar een vierlandenpunt. Als een taartpunt met keurig recht afgesneden randen strekte zich naar het zuiden toe vrijstaat Moresnet uit. Het had een oppervlakte van 350 hectare en een grensomvang van circa elf kilometer. Het herbergde een winstgevende zinkmijn en dat vormde de bestaansreden van Moresnet, dat ruim honderd jaar bestond, van 1816 tot 1918.
Na de val van Napoleon konden Nederland en Pruisen het niet eens worden over bij welk land de zinkmijn Altenberg/Vieille Montagne in Kelmis mocht gaan horen. Na lang onderhandelen werd het gebied in 1816 in drieën gedeeld: het deel bij Moresnet was voor Nederland, het deel waar nu Neu-Moresnet ligt voor Pruisen en het deel waar de zinkmijn zich bevond bleef neutraal. Dat werd het vrijstaatje Moresnet, dat onder leiding kwam te staan van een Pruisische en een Nederlandse commissaris.
Nadat de zinkmijn in 1885 uitgeput was, verdween de economische reden voor Neutraal Moresnet. Tijdens het Verdrag van Versailles in 1918, dat het eind van de Eerste Wereldoorlog bezegelde, erkende Duitsland ‘de volkomen soevereiniteit van België over het gehele betwiste gebied van Moresnet’ en dat was conform de wensen van de bevolking. Die had al in 1897 een verzoekschrift tot aansluiting bij België ingediend, mocht er een eind komen aan de neutrale status van Moresnet.
Meer informatie over wandelen door Neutraal Moresnet vind je op wandelingen.info.
