Wandelen in de bergen van Valsugana in Noord-Italië
Als klein kind kwam ik vroeger al in Valsugana. In de zomervakantie gingen we met het gezin standaard 4 weken kamperen in Caldonazzo. Valsugana is een smalle vallei in Noord-Italië, net ten zuiden van de Dolomieten. De oevers van de meren van Caldonazzo en Levico zijn populaire vakantiebestemmingen, waar je heerlijk kunt zwemmen en waar je tal van watersportmogelijkheden aantreft. Tegenwoordig keer ik nog steeds graag terug naar dit gebied, vooral vanwege de omliggende bergen waar je heerlijk kunt wandelen. En hoewel ik hier al jaren kom, ontdek ik tijdens mijn wandeltochten elke keer iets nieuws in dit bergenmassief.
Tekst & beeld: Michiel Vermeulen | www.valsugana.nl
Sporen van de Eerste Wereldoorlog
Naast zijn mooie natuur, heeft Valsugana ook in historisch opzicht veel te bieden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (in Italië de Grande Guerra geheten) is er namelijk hevig gestreden om dit gebied, tussen de Italianen enerzijds en het Oostenrijks-Hongaarse leger anderzijds. In onze jeugdjaren vonden wij in het Caldonazzomeer nog vaak herinneringen aan deze oorlog: granaatscherven, kogelhulzen en zelfs eens een projectiel dat nog intact was. We hebben het destijds waarschijnlijk helemaal opgeschoond, want tegenwoordig is er niets van dat meer te vinden. Wel zijn de sporen van de oorlog nog steeds zichtbaar in het landschap, al moet je het daarvoor nu wat hogerop zoeken. In de bergen zijn destijds veel forten gebouwd op strategische punten. Bijvoorbeeld op de heuvelrug tussen de beide meren staat Forte di Tenna en ten westen van het Levicomeer is het fort Colle delle Benne te vinden.
Zeer strategisch op de top van Cima Vezzena staat het fort Pizzo di Levico. Vanaf deze rotspunt konden Oostenrijkse troepen tijdens de oorlog een groot deel van de Valsugana-vallei overzien, alsmede de zuidelijk gelegen hoogvlaktes van Vezzena en Folgaria. Dit fort werd dan ook “het oog van de hoogvlakte” genoemd. Tegenwoordig is de Pizzo een zeer geliefd wandeldoel vanwege de historie en het prachtige uitzicht, onder andere op de meren van Caldonazzo en Levico.
Op de hoogvlakte van Lavarone bevindt zich nog Forte Belvedere, dat tegenwoordig dienstdoet als museum over de Eerste Wereldoorlog.
Bergwandelingen in Valsugana
Vanaf het strand van het Caldonazzomeer kijk ik vaak naar de omliggende bergtoppen, die tot zo’n 2.000 meter de hemel in reiken en waarvan ik de meeste al beklommen heb. Er zijn routes naar ieders smaak. Wil je met jonge kinderen op pad, dan kun je bijvoorbeeld naar de Panarotta. In een klein uurtje wandel je omhoog naar de bergtop op 2.002 meter hoogte. Vanaf de top heb je nog net zicht op de zuidelijk gelegen stranden van de beide meren. Wil je een half uur langer omhoog wandelen, dan loop je vanuit Palù del Fersina naar Lago Erdemolo. In dit fraai gelegen bergmeertje, ook wel het “ijsmeertje” genoemd, kunnen de kids op een warme dag de vermoeide voeten heerlijk laten afkoelen. En met een beetje geluk ligt er nog wat sneeuw om een zomers sneeuwballengevecht te houden.
Uiteraard zijn er ook stevige dagtochten mogelijk. Mij blijft vooral de tocht vanuit Rifugio Paludei naar Becco di Filadonna bij. Na flink wat hoogtemeters en steile stukjes (die gezekerd zijn met wat staalkabels) word je uiteindelijk beloond met een fantastisch uitzicht bij het uitzichtpunt Bivacco Vigolana.
Het Lagoraigebergte, dat aan de noordkant van Valsugana ligt en grenst aan de Dolomieten, heeft ook heel wat te bieden. Een autorit naar de idyllisch gelegen Passo Maghen (2.047 meter) is al lonend, vanwaar je ook heerlijke wandelingen kunt maken. Cima d’Asta is met 2.847 meter de hoogste top van het Lagoraigebergte. Voor een beklimming kun je het beste 2 dagen uittrekken, met een overnachting in de nabijgelegen berghut Rifugio Ottone Brentari. En houd je van meerdaagse trekkings? Dan kun je hier ook de Alta Via del Granito of de Translagorai lopen.
Via ferrata’s
Ben jij meer van het klettersteigen? Dan zit je hier ook goed! Rondom het Caldonazzomeer bevinden zich namelijk 3 via ferrata’s.
Vanaf Passo Cimirlo kun je de Sentiero attrezzato Giordani Bertotti doen. Een korte en eenvoudige klettersteig. Je kunt deze route ook combineren met een omweg door het Marzolamassief, wat een pittige maar lonende combinatie is.
Achter Caldonazzo bevindt zich de prachtige Centa-beek en de Valimpach-waterval. Hier kun je door een smalle bergkloof omhoog langs de Via ferrata Valimpach. Deze klim komt uit bij pad 219, een oorlogspad dat vroeger de enige verbindingsweg was tussen Caldonazzo en de hoogvlakte van Vezzena.
Misschien wel de fraaiste klettersteig van dit gebied loopt door Val Scura. Sentiero Clemente Chiesa gaat door een avontuurlijke bergkloof waar je veel langs het water loopt en klimt. De route is in de loop der jaren meerdere keren veranderd, doordat na noodweer sommige delen van het traject onbegaanbaar waren geworden. Na de oktoberstorm van 2018 is de route langere tijd gesloten geweest. Controleer daarom van tevoren altijd naar de huidige situatie, zodat je onderweg niet voor verrassingen komt te staan. De terugweg verloopt over de Kaiserjägerstrasse, waar je nog langs een prachtig uitkijkpunt komt, met de toepasselijke naam Belvedere.
Smaakt dit naar meer? Dan vormt Valsugana een uitstekende uitvalsbasis om te gaan klettersteigen aan de noordkant van het Gardameer (ca. 60 km) of in de Dolomieten (ca. 90 km).
Praktische informatie
Valsugana ligt in de provincie Trentino en ligt op slechts 20 minuten rijden vanaf de Brenner autobaan. Vanaf Utrecht te bereiken via München (ca. 1.150 km) of de Fernpass (ca. 1.080 km).
Van dit gebied is de Rother wandelgids Vizentiner Alpen beschikbaar (www.klimboeken.nl/Rother-Vizentiner-Alpen)
Voor meer informatie over Valsugana kijk je op www.valsugana.nl