Wandelen in het Reuzengebergte: prachtige natuur en unieke rotsformaties

Bij Oost-Europa denken veel Nederlanders al snel aan gauwe flats, norse mensen en eentonige landschappen. Onze eerste wandeltocht in het Tsjechische Reuzengebergte maakte echter snel korte metten met zulke cliché-denkbeelden. Als je van mooie natuur, geschiedenis en authentieke cultuur houdt, kom je hier niets tekort. Wandelen in Tsjechië is daarom altijd speciaal voor ons gebleven.

Voordat we aan de wandeling in het Reuzengebergte beginnen een kleine toelichting hierover.
Voor 1989 was Tsjechië een communistische dictatuur, door het IJzeren Gordijn streng gescheiden van het kapitalistische Westen. Hierdoor ontwikkelde het land zich op een totaal andere manier dan West-Europa. Bij de wandelingen die we hier maakten (zowel voor als na de val van het Gordijn in 1989) proefden we daardoor een onbekende sfeer.

Van de vooroordelen blijft weinig over.

Tenminste, dat meenden we te proeven. De volstrekte onbekendheid met deze regio’s vormde bij bezoekers zoals wij een vruchtbare bodem voor de nodige vooroordelen. Clichés als “sombere mensen”, “grauw en grijs”, “troosteloosheid”, “eentonige flats”, “naargeestig” en “arm”. Onze eerste ontmoetingen met de lokale bevolking lieten echter weinig heel van die vooroordelen. De Tsjechen deinzen er namelijk niet voor terug om een praatje met wandelaars te maken. Op de route, ’s-avonds in de kroeg of bij het ontbijt in een pension.

Zoals tijdens een rustpauze op een muurtje van een vervallen ruïne. Hier spraken Jakub en Vojtěch ons aan, met de vraag waarom we in hemelsnaam ‘dat rare pad door het bos hadden genomen.’ Tijdens dit soort ontmoetingen verdwijnen al die vervreemdende mechanismen als sneeuw voor de zon. Het enige wat er op zo’n moment toe doet, is de uitleg over ons verdwalen in dat bos en de vraag “waar kunnen we eten in het dal?” Al het grauw en grijs waren op slag verdwenen. Op deze manier zijn wandeltochten sowieso ideaal voor puike ontmoetingen.

Een uitgebreidere poging om ons speciale gevoel bij het wandelen in Tsjechië te beschrijving  vindt u in een speciaal hieraan gewijd artikel dat in juni 2019 op Wandelmagazine.nu verscheen.

Twee landen

Het Nationale Park (NP) het Reuzengebergte ligt in twee landen: Polen en Tsjechië. De Polen waren de eersten die het belang van de unieke natuur in dit gebied onderkenden en het in 1963 de status NP aan gaven. De Tsjechen volgden een paar jaar later. Daarboven op erkende UNESCO het gebied ook in 1992.

Ondanks deze beschermde status, gingen beide landen nog jarenlang rustig door met allerlei verontreinigende activiteiten. Zo kregen de hoogovens en bruinkoolcentrales in de streek weliswaar een boete voor hun sterk verontreinigende uitstoot maar was de staats-beloning voor het halen van een vijfjarenplan stukken hoger! Hierdoor maakte de beschermde status van de natuur in de praktijk weinig uit. Door de vervuiling ging uiteindelijk een kwart van de bossen in het Reuzengebergte verloren. Inmiddels is er een Europees reddingsplan opgestart, dat goed lijkt uit te pakken.

Gelukkig is hier nog heel veel mooie natuur bewaard gebleven, dat de afgelopen jaren is voorzien van een uitstekende wandelinfrastructuur!

De wandeling

Wij begonnen onze wandeling in Mala Skala, dat nog net in het Boheems Paradijs ligt. En of je dat nou in je planning had of niet: je moet echt eerst even naar het Vranov Pantheon. Deze gotische burcht is gebouwd op een rotsmassief, dat pontificaal boven het stadje uittorent. Vanuit hier kan je alvast de eerste fraaie uitzichten op de Jizera rivier bewonderen.

In de buurt van Semily (16 kilometer verderop) heeft deze rivier een unieke kloofvallei gevormd. Hier vind je massieve rotsformaties van wel 100 meter hoog: de Krkavčí skála. Deze formatie staat ook wel bekend als de Raven Rock of de raafrots. Maar echt klinken doet dat laatste niet. Dan maar op z’n Tsjechisch: Přírodní rezervace Údolí Jizery u Semil a Bítouchova. Te vergelijken met de wonderlijke formaties in de Broumovsko.

Weitje op, weitje af

Op weg naar Jablonec nad Jizerou worden je klim- en stijgkwaliteiten flink aangesproken. Je loopt hier het Nationale Park binnen. Hierbij wandel je’ weitje op weitje af’. Dertig kilometer verderop naar het oosten zijn af en toe de eerste contouren van de Sněžka (1.603m) te zien.

Van Jablonec via Vyhlídka Stráž (782m) loont het beslist de moeite om een klein omweggetje te maken naar Špindlerův Mlýn. Vyhlídka Stráž is een uitzichtpunt, (erg) vrij vertaald “de wachttoren”. Fenomenale uitzichten op de nog hogere bergen in het noorden en de stadjes in de dalen wachten op je. Hier merk je aan allerlei voorzieningen dat je hier een skigebied binnenwandelt. Ten noordwesten van Špindlerův Mlýn ontspringt de Elbe (of, op z’n Tsjechisch, de Labe) om na 1.164 kilometer bij Hamburg in de Noordzee te stromen.

De Snezka

Tijdens de beklimming van de Sněžka wandel je een klein stukje langs deze rivier, die hier nog niet meer is dan een met keien gevulde snelstromende beek. De hele beklimming (inclusief de aanloop) is vanaf Špindlerův Mlýn ruim 24 kilometer. Het weer kan hier soms behoorlijk wisselvallig zijn, dus houd de voorspellingen goed in de gaten. Dagen met mist, plotselinge harde winden en bakken met regen of sneeuw worden afgewisseld met zeer helder en zonnig weer. Bij dat laatste zijn de vergezichten niet te overtreffen! Vraag bij harde wind van tevoren ook goed na of de lift nog wel in bedrijf is. *

Een stuk door Polen

Eenmaal boven loop je een flink stuk door Pools grondgebied, over een oude Romeinse weg. Niet dat er daardoor zoveel verandert, maar deze kennis geeft het pad toch een speciaal kinderlijk gevoel. De Poolse restaurants zijn prima! De uitzichten onderweg niet te overtreffen.

Op de top van de Sněžka staat onder andere een weerstation en een kapel. Je kunt boven nog eindeloos verder lopen, naar bijvoorbeeld de Skalny Stol (1.281m), de Tafelberg, of over het 80 kilometer lange Vriendschapspad. Wij namen de lift naar beneden. Het was na zoveel kilometers al behoorlijk laat geworden.

Liftend naar Pec pod Snezkou

Als je hierna nog puf over hebt, kan je nog 6,5 kilometer naar Pec pod Sněžkou dalen. Zeg maar 2,5 uur. Vanuit hier begonnen we aan de laatste etappe, via het kuuroord Janské Lázně naar Svoboda nad Úpou (Vrijheid aan de Upou rivier). Een heerlijke afdaling door bossen met watervallen, kristalheldere beken en bielzenpaden door moerasachtige ondergrond. Met als extraatje in de verte een futuristisch uitzichttoren-bouwwerk waar je de Timber Trail kunt “lopen”. Maar met zulke rijke flora in deze fantastische bossen heb je geen toren nodig. Het is wel een symptoom van de snelle omschakeling van het land naar een vrijemarkteconomie. Ook in Tsjechië valt aan boomkruinen geld te verdienen, zoals de plaatselijke bevolking inmiddels ook heeft ontdekt.

* Rübezahl is de weermeester van het Reuzengebergte. Volgens de legende is hij een grillige reus en
bosgeest. Onverwacht of speels stuurt hij bliksem en donder, mist, regen en sneeuw van de berg
erboven, zelfs als de zon schijnt. Hij kan eruitzien als een monnik in een grijze japon. Naar hem zou
het Reuzengebergte zijn genoemd.

Algemene routetips

• Tsjechië is een wandelland bij uitstek! Prima wandelkaarten zijn overal ter plekke te koop.
  Hierop staan de routes met hun kleur(en) ingetekend. Zo loop je de hele beklimming naar de top van de Sněžka op “de rode kleur”. De rode strepen zijn op bomen, hekken, huizen, palen of wat dan ook geschilderd. En ze worden onderhouden!
• Op belangrijke kruispunten staan palen met bordjes waarop de bestemmingen, de kilometers en de benodigde wandeluren.
• In de etappeplaatsen zijn meestal voldoende mogelijkheden voor een goede slaapplek en maaltijden. Je kan hier overnachten pensions (penzion), hotels of campings. Wildkamperen is overal (terecht) verboden en kan zwaar beboet worden in het Nationaal Park.
• Tsjechië heeft als munteenheid de Tsjechische Kroon (CZK). Momenteel (april 2020) is 1 euro 23 CZK. Informeer bij je eigen bank naar de mogelijkheden om te pinnen in Tsjechië. Reken hierbij wel op extra (Tsjechische) kosten.
• De dichtheid van het bussen-netwerk is prima. Wij gingen vanuit de laatste etappeplaats Svoboda nad Úpou met de bus terug naar Mala Skala.
• Van een bezoek aan Praag krijg je geen spijt! Want: het grootste museum van Europa!
  Vanaf Špindlerův Mlýn 150 kilometer.