De Cami de Cavalls: wandelen in het voetspoor van een raspaard
Wandelen op Menorca is niet alleen genieten van zon en rust. Het eiland is ‘bedolven’ onder cultuur en historie, die vrijwel overal tastbaar en zichtbaar is, ook als je onderweg bent om Menorca te voet te ontdekken. Hierbij is vooral de Cami de Cavalls een aanrader, het 185 km lange kustpad waarlangs je het eiland rond kunt lopen. Het verhaal achter ‘het pad van de paarden’ en de naamgever van het pad dat nu officieel te boek staat als de GR223.
Met een flinke duw met zijn neus neemt ‘ons’ paard afscheid na een knuffel- en aaisessie van wel tien minuten. Hij weet niet van ophouden, maar wij moeten echt verder. We zijn pas op weg voor onze tweede wandeling als we al ons eerste echte ‘Menorquina’ tegen het lijf lopen. Dat is niet heel moeilijk want er lopen er op het eiland zo’n 3.500 rond. De imposante zwarte paarden zijn historisch verbonden met het eiland. Bezit van zo’n paard is nog altijd iets om trots op te zijn. En dat zijn de Menorcanen; op hun paarden, hun eiland, hun historie en tradities.
Langs de kust van Menorca
In het jaar 1287 werd Menorca ingenomen door de Catalanen. Zij voerden een bestuurssysteem van ‘cavalleries’ in: een feodaal stelsel waarin notabelen via belastingheffing onder de bevolking geld kreeg, dat weer deels in de verdediging en bescherming van het eiland werd gestoken. De notabelen kregen de grond in bezit. Een aantal van hen ging er toe over hun bezit af te grendelen met hekken en muren.
Al in de 14de eeuw werd door het eiland bestuur een begin gemaakt met een verdedigingspad langs de kust, dat bij verordening toegankelijk moest zijn voor iedereen. Pas in de 17de eeuw duikt dat pad ook op in militaire documenten. De functie was duidelijk: bescherming van en controle over de complete kustlijn.
In de 20 eeuw is de grond nog steeds grotendeels in bezit van een beperkt aantal grootgrondbezitters. De militaire functie van het pad raakte meer op de achtergrond en steeds meer particuliere landeigenaren sloten hun gronden opnieuw af. Vanaf 2003 is er heel hard aan gewerkt om de route opnieuw open te stellen, en met succes. Anno 2016 is de GR223 voor iedereen toegankelijk.
Inspectiepaard
Dat het pad al snel de naam Cami de Cavalls kreeg is niet verwonderlijk. De Cavalleries die het eiland bestuurden sinds de Catalaanse bezetting verplaatsen zich per paard. Zij brachten hun zwarte paarden mee naar het eiland. Er werd flink mee gefokt en al snel werd het bezit van een of meerdere van deze zwarte paarden gezien als het ultieme bewijs van rijkdom en aanzien.
Het is waarschijnlijk dat de inspectietochten langs de kust per paard werden uitgevoerd. De gezagsdragers beklemtoonden hun status vanaf de rug van hun imponerende transportmiddel.
Rustige wandelroute
Er is heel wat gesteggeld op Menorca voordat het kustpad zijn huidige bestemming als langeafstandspad kreeg. Niet alle landeigenaren waren van zins toestemming te geven voor wandelaars op wat zij als hun terrein beschouwden. Wetgeving moest worden aangepast, grond soms geruild, een enkele keer moest er een rechter aan te pas komen om onwillige grondbezitters op andere gedachten te brengen.
Meer weten over Wandelmagazine? Klik hier!
Als wandelaar pluk je onmiddellijk de vruchten van al die inspanningen, want je hebt nu toegang tot de mooiste plekken aan de kust, waar de ene baai je nog uitnodigender tegemoet glimt als de andere. Zonder grote hotels, zonder strandpaviljoens, rustig en onbedorven strekt Menorca zich uit voor de toerist die de moeite neemt al dat moois te voet te ontdekken. Maar ook de grillige rotspartijen, verlaten kliffen en uitgestrekte rotsplateaus, waar de zee soms flink op beukt aan de noordkust, zijn niet te missen pareltjes waar je alleen lopend (of op een paard!) van kunt genieten. Bescheiden markering en gezond verstand wijzen je de weg.
Paardentrots
De Pura Raza Menorquina is ontstaan uit kruising tussen Arabische en Iberische paarden. De officiële erkenning als apart ras volgde pas in 1987, maar het huidige ras is het resultaat van eeuwenlang selecteren op uiterlijke kenmerken en karakter. Centraal bij dat laatste aspect staat de relatie tussen mens en dier. Een Menorquina is moedig, intelligent, vurig, maar ook dienstbaar en vertrouwd zijn baas onvoorwaardelijk.
De paarden spelen een hoofdrol in diverse folkloristische evenementen, waarvan de viering van Sant Joan op 23 en 24 juni in Ciutadella de grootste is. Hoogtepunt van zulke manifestaties zijn de paarden die op bevel van hun berijder steigeren en hoog uit torenen boven het publiek. Beslist een aanrader als je er toch aan de wandel bent!
Meer wandelaars
Doel van de aanleg van de GR223 mag duidelijk zijn: meer wandelaars interesseren voor het mooie Menorca. Dat lukt – gelukkig – met mate. Want als je erop uit trekt op Menorca is het nog steeds alsof je terug stapt in de tijd. Rust, ruimte, geen haast, geen drukte zijn nog altijd de basisingrediënten van wandelen op Menorca. Tijdens onze tochten stuiten we maar op weinig andere wandelaars, meestal eenlingen of duo’s. En zij zijn al even zeer gesteld op de rust als wij. Slechts één keer worden we van het pad gedrukt door een groepje van drie dames, die niet van plan zijn aan de kant te gaan. Maar die drie koeien hebben als inwoners van Menorca dan ook een streepje voor. We laten ze met plezier voorgaan!
In september 2013 verscheen de 2e druk van Wandelen op Menorca, een gids met 15 rondwandelingen op het Spaanse eiland. De wandelingen maken voor een belangrijk deel gebruik van delen van de GR223.
NB: Deze blog is eerder verschenen op onedaywalks.blogspot.nl. Tekst en foto’s: Paul van Bodengraven